โคลงโสฬสไตรยางค์ เป็นโคลงสุภาษิต ผลงานพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว บทเรียนภาษาไทยในวันนี้จะพาน้อง ๆ ไปทำความรู้จักกับวรรณคดีที่เปี่ยมไปด้วยคุณค่าและข้อคิดสอนใจมากมาย ถ้าอยากรู้แล้วว่ามีเนื้อหาอะไรและมีข้อคิดอย่างไรบ้าง เราก็ไปเรียนรู้เรื่องนี้พร้อม ๆ กันเลยค่ะ

 

ประวัติความเป็นมา

 

 

โคลงโสฬสไตรยางค์ (พ.ศ. 2423) เป็นโคลงสุภาษิต บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จเพราะจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ 5 เดิมเป็นภาษาอังกฤษ จึงได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้กวีในพระราชสำนักแปลและประพันธ์โคลงเป็นภาษาไทย โดยพระองค์ได้ทรงตรวจแก้และทรงพระราชนิพนธ์โคลงบทนำด้วย

 

 

ความหมายของโสฬสไตรยางค์

 

โสฬส แปลว่า 16 ไตรยางค์ แปลว่า องค์ 3 โคลงโสฬสไตรยางค์จึงหมายถึงโคลงสี่สุภาพที่แบ่งเนื้อหาออกเป็น 16 หมวด หมวดละ 3 ข้อ

 

จุดมุ่งหมายในการแต่ง

 

 

ลักษณะคำประพันธ์

 

โคลงสี่สุภาพ

 

เนื้อหาของโคลงโสฬสไตรยางค์ 16 หมวด

 

1. สามสิ่งควรรัก คือ ความกล้า ความสุภาพ ความรักใคร่

2. สามสิ่งควรชม คือ อำนาจปัญญา เกียรติยศ มารยาทดี

3. สามสิ่งควรเกลียด คือ ความดุร้าย ความหยิ่งกำเริบ ความอกตัญญู

4. สามสิ่งควรรังเกียจติเตียน คือ ชั่วเลวทราม มารยา ริษยา

5. สามสิ่งควรเคารพ คือ ศาสนา ยุติธรรม ความประพฤติเป็นประโยชน์ทั่วไป

6. สามสิ่งควรยินดี คือ งาม ความซื่อตรง ไทยแก่ตน

7. สามสิ่งควรปรารถนา คือ ความสุขสบาย มิตรสหายที่ดี จิตใจที่ผ่องใส

8. สามสิ่งควรอ้อนวอนขอ คือ ความเชื่อถือ ความสงบ ใจบริสุทธิ์

9. สามสิ่งควรนับถือ คือ ปัญญา ฉลาด มั่นคง

10. สามสิ่งควรชอบ คือ ความเอื้ออารี ความสนุกสนาน ความเบิกบาน

11. สามสิ่งควรสงสัย คือ คำกล่าวยอ ความหน้าเนื้อใจเสือ ความกลับกลอก

12. สามสิ่งควรละ คือ ความเกียจคร้าน การพูดเพ้อเจ้อ วาจาหยาบคาย

13. สามสิ่งควรกระทำให้มี คือ หนังสือดี เพื่อนดี ใจดี

14. สามสิ่งควรหวงแหน คือ ชื่อเสียงยศศักดิ์ บ้านเมืองของตน มิตรสหาย

15. สามสิ่งควรระวัง คือ อาการที่เกิดจากใจพาไป ความมักง่าย วาจา

16. สามสิ่งควรเตรียมเผื่อ คือ อนิจจัง ชรา มรณะ

 

โคลงบทเด่น ในโคลงโสฬสไตรยางค์

 

 

      ควรกล้ากล้ากล่าวถ้อย    ทั้งหทัย แท้แฮ

สุวภาพพจน์ภายใน               จิตพร้อม

ความรักประจักษ์ใจ               จริงแน่ นอนฤา

สามสิ่งควรรักน้อม                 จิตให้สนิทจริง

 

ถอดคำประพันธ์ โคลงบทนี้นำสามสิ่งที่ควรรัก คือ ความกล้า ความสุภาพ และความรักใคร่ ให้กล้าที่จะพูดออกมาจากใจ สุภาพอ่อนน้อม และแสดงความรักใคร่ ซึ่งเป็นสามสิ่งที่ควรมีให้ผู้อื่นอย่างจริงใจ

 

คุณค่าและข้อคิดที่ได้จากโคลงโสฬสไตรยางค์

 

 

โคลงโสฬสไตรยางค์ เป็นโคลงสุภาษิตที่สอนให้มนุษย์รู้จักดำเนินชีวิตไปในทางที่ดีงาม ใช้ชีวิตอย่างตระหนักรู้อยู่เสมอ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความรัก ความสุภาพ การมีมารยาทที่ดี การมีจิตใจโอบอ้อมอารี และเรื่องอื่น ๆ อีกมากมายที่ครอบคลุมการใช้ชีวิตทั้งหมดไว้อย่างครบถ้วน นอกจากนี้โครงโสฬสไตรยางค์ ยังเป็นเป็นบทประพันธ์ที่เป็นด้วยคุณค่าด้านวรรณศิลป์ ทั้งการใช้สัมผัสสระและสัมผัสพยัญชนะในโคลงแต่ละบท รวมไปถึงการใช้ถ้อยคำที่แสนจะตรงไปตรงมา ทำให้ผู้อ่านเข้าใจเรื่องราวได้ง่าย แต่ก็ไม่ละทิ้งความสวยงามทางภาษา

 

 

เป็นอย่างไรกันบ้างคะ หลังจากได้เรียนรู้เรื่องโคลงสุภาษิต เรื่อง โคลงโสฬสไตรยางค์กันไปแล้ว น้อง ๆ คงจะรู้ได้ทันทีเลยใช่ไหมล่ะคะ ว่าทำไมวรรณคดีเรื่องนี้ถึงได้มีคุณค่าแก่ประชาชนคนไทย เพราะนอกจากจะประพันธ์โดยในหลวง รัชกาลที่ 5 แล้วนั้น โคลงบทนี้ยังเปี่ยมไปด้วยข้อคิดเตือนใจอีกมากมาย ที่ถ้าน้อง ๆ ได้อ่านและศึกษาแล้ว รับรองว่าได้ประโยชน์ในการดำเนินชีวิตขึ้นอีกเยอะเลยค่ะ ก่อนลากัน น้อง ๆ อย่าลืมทำแบบฝึกหัดและดูคลิปการสอนของครูอุ้มเพื่อทบทวนเนื้อหาที่เรียนกันด้วยนะคะ ไปชมพร้อม ๆ กันเลยค่า

 

โคลงสุภาษิต

 

 

อย่าพลาดการติดตามบทความวิชาภาษาไทยจาก nockacademy