คำราชาศัพท์ที่ใช้กับพระภิกษุสงฆ์ ถือเป็นเรื่องสำคัญ ที่น้อง ๆ หลายคนอาจจะต้องพบเจอถ้าหากว่านับถือศาสนาพุทธ เพราะว่าเราอาจมีโอกาสได้สนทนากับพระระหว่างทำบุญก็ได้ วันนี้เราจะมาเรียนรู้คำราชาศัพท์ที่ใช้กับพระภิกษุสงฆ์กันนะคะว่าแตกต่างจากคำราชาศัพท์สำหรับราชวงศ์และสุภาพชนทั่วไปอย่างไร ไปเรียนรู้พร้อม ๆ กันเลยค่ะ

 

คำราชาศัพท์ที่ใช้กับพระภิกษุสงฆ์ ใช้อย่างไร

 

 

แม้คำว่าราชาศัพท์ จะสามารถแปลตรงตัวได้ว่าเป็นถ้อยคำที่ใช้กับพระมหากษัตริย์ แต่ในปัจจุบันนี้คำราชาศัพท์ยังครอบคลุมไปถึงพระบรมวงศานุวงศ์ พระภิกษุสงฆ์ และสุภาพชน หรือเรียกอีกนัยว่าคำสุภาพ สำหรับคำราชาศัพท์ที่ใช้กับพระภิกษุสงฆ์จะต่างกับราชวงศ์และสุภาพชน และยังขึ้นอยู่กับสมณศักดิ์ของพระสงฆ์อีกด้วย โดยสามารถเรียงลำดับได้ดังนี้

1. สมเด็จพระสังฆราช

2. สมเด็จพระราชาคณะ

3. พระราชาคณะชั้นรอง

4. พระราชาคณะชั้นธรรม

5. พระราชาคณะชั้นเทพ

6. พระราชาคณะชั้นราช

7. พระราชาคณะชั้นสามัญ

8. พระครูสัญญาบัตร พระครูชั้นประทวน พระครูฐานานุกรม

9. พระเปรียญตั้งแต่ 3-9

 

คำราชาศัพท์ที่ใช้กับพระภิกษุสงฆ์

 

 คำสรรพนาม

 

1. ฆราวาสพูดกับพระสงฆ์

สรรพนามบุรุษที่ 1 (ฆราวาส) ในการแทนตัวเอง สามารถแทนได้ด้วยคำสรรพนามที่สุภาพและนอบน้อม เช่น ผม, กระผม, ฉัน, ดิฉัน, หนู เป็น

สรรพนามบุรุษที่ 2 (พระสงฆ์) การเรียกพระสงฆ์จะมีความแตกต่างกันตามสมณศักดิ์ของพระสงฆ์ หากใช้กับสมเด็จพระราชาคณะ หรือรองสมเด็จพระราชาคณะ ก็ควรเรียกว่า พระคุณเจ้า แต่ถ้าใช้กับพระราชาคณะชั้นรองลงมาก็ใช่ว่า พระคุณท่าน และสุดท้าย สามารถใช้ หลวงพ่อ, หลวงพี่ หรือท่าน กับพระภิกษุทั่วไป

 

2. พระสงฆ์พูดกับฆราวาส

สรรพนามบุรุษที่ 1 (พระสงฆ์) จะแทนตัวด้วย อาตมา, หลวงพ่อ, หลวงพี่, หลวงลุง, อาตมภาพ และถ้าหากพูดกับพระสงฆ์ด้วยกันจะใช้คำว่าผมหรือกระผม

สรรพนามบุรุษที่ 2 (ฆราวาส) การเรียกฆราวาสของพระภิกษุสงฆ์จะมีความต่างกันตามฐานะของฆราวาส อาทิเช่น หากพระภิกษุสงฆ์จะเรียกพระเจ้าแผ่นดิน ก็ต้องใช้คำว่า มหาบพิตร เรียกพระราชวงศ์องค์อื่น ๆ ใช้คำว่า บพิตร แต่กับบุคคลทั่วไปจะใช้คำว่า คุณ, เธอ, โยม, คุณโยม

 

3. คำขานรับของฆราวาส

ขอรับ, ครับ, เจ้าค่ะ, ค่ะ

 

คำศัพท์ทั่วไปในชีวิตประจำวัน

 

 

คำราชาศัพท์ที่ใช้พระสงฆ์ที่เราจะมาเรียนรู้กันในวันนี้คือคำราชาศัพท์ที่ใช้สนทนากับพระภิกษุสงฆ์ทั่วไปค่ะ จะมีคำใดบ้างที่น้อง ๆ ควรรู้ ไปดูกันเลยค่ะ

 

ทำวัตร หมายถึง สวดมนต์ (ในโบสถ์)

เจริญพระพุทธมนต์ หมายถึง สวดมนต์ (ให้ญาติโยม)

อุปสมบท หมายถึง บวชพระ

บรรพชา หมายถึง บวชเณร

ลาสิกขา หมายถึง สึก (พระ, เณร)

อาสนะ หมายถึง ที่นั่ง

เสนาสนะ หมายถึง ที่นอน, ที่อยู่

ธรรมาสน์ หมายถึง ที่เทศน์

ถวายพระ หมายถึง มอบให้

ประเคน หมายถึง ยกให้ด้วยมือ

ภัตตาหาร หมายถึง อาหาร

มรณภาพ หมายถึง เสียชีวิต

อาพาธ หมายถึง ป่วย

ปลงผม หมายถึง โกนผม

 

 

ศาสนาพุทธ ถือว่าเป็นศาสนาประจำชาติที่อยู่คู่บ้านเมืองมาอย่างยาวนาน คนไทยหลาย ๆ คนที่นับถือศาสนาพุทธจึงต้องเรียนรู้คำราชาศัพท์ที่ใช้กับพระภิกษุสงฆ์ไว้เพื่อให้สามารถสนทนากับพระภิกษุสงฆ์ได้อย่างถูกต้องและถูกกาลเทศะ ถึงแม้จะมีคำศัพท์ที่ต่างออกไปจากคำราชาศัพท์สำหรับพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์ แต่ก็ไม่ยากที่จะทำความเข้าใจเลยใช่ไหมคะ สำหรับน้อง ๆ คนไหนที่อ่านจบแล้วแต่ยังอยากฟังคำอธิบายเพลิน ๆ ระหว่างทำแบบฝึกหัดและทบทวน ก็สามารถไปฟังคลิปการสอนย้อนหลังของครูอุ้มอีกครั้งได้เพื่อทำความเข้าใจและจดจำคำศัพท์ให้มากขึ้น ไปรับชมและรับฟังพร้อม ๆ กันเลยค่ะ