ราชาธิราช
หลังจากได้ศึกษาประวัติความเป็นมาและเรื่องย่ออย่างคร่าว ๆ ของวรรณคดีเรื่องราชาธิราช ตอน สมิงพระรามอาสากันไปแล้ว บทเรียนวันนี้เราจะมาศึกษาเกี่ยวกับตัวบทเด่น ๆ ที่น่าสนใจและคุณค่าที่อยู่ในเรื่องนี้กันค่ะ ไปดูพร้อม ๆ กันเลยนะคะว่าวรรณคดีที่ถูกแปลมาจากพงศาวดารมอญอย่างราชาธิราชเรื่องนี้จะมีตัวบทไหนที่น่าสนใจและให้คุณค่าอะไรบ้าง
ศึกษาตัวบทราชาธิราช ตอน สมิงพระรามอาสา
บทเด่น ๆ บทที่ 1
บทดังกล่าวเกิดขึ้นในตอนที่สมิงพระรามอาสาไปขี่ม้ารำทวนสู้กับกามะนี สมิงพระรามทูลขอม้าฝีเท้าดีกับพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง โดยจะเป็นคนเลือกม้าด้วยตัวเอง แต่กลับเลือกนาน ไม่เจอม้าที่ถูกใจเสียที สมิงพระรามจึงได้ให้เหตุผลว่าทำไมตนถึงเลือกม้านาน เพราะการจะรู้ว่าม้าที่ดีนั้นเป็นอย่างไร จะต้องเอามือทาบบนหลังก่อนถึงจะรู้ เหมือนการเลือกช้างดี ๆ ก็ต้องลองขี่ก่อน หรือการมองหาว่าทหารคนไหนดี ก็ให้ดูว่าคนไหนกล้าที่จะอาสาไปรบ ทุกสิ่งทุกอย่างที่มีตัวชี้วัดหาคุณสมบัติที่ดี ดังนั้นจึงไม่สามารถเลือกแบบส่ง ๆ ได้
บทเด่น ๆ บทที่ 2
บทนี้เป็นตอนที่เสร็จสิ้นการท้าทวนกับกามะนี สมิงพระรามยื่นข้อเสมอกับเจ้าเมืองว่าหากไม่ฆ่าตนก็ให้ปล่อยกลับกรุงหงสาวดี ด้านพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องเห็นว่าสมิงพระรามเป็นคนช่วยกอบกู้บ้านเมืองจึงไม่อยากจะเสียไป แต่ไม่รู้จะทำอย่างไร จึงคิดจะยกพระธิดาให้ เพื่อที่จะให้สมิงพระรามตกหลุมรักและไม่อยากกลับเมือง เพราะเชื่อว่าสิ่งเดียวที่จะรั้งให้คนที่รักบ้านเมืองตนเองอย่างสมิงพระรามอยู่ ไม่ใช่มนตราหรือเครื่องจองจำแต่เป็นความรัก
คุณค่าที่อยู่ในเรื่องราชาธิราช ตอน สมิงพระรามอาสา
คุณค่าด้านวรรณศิลป์
- มีการใช้สาธกโวหาร คือ โวหารที่มุ่งให้ความชัดเจน โดยการยกตัวอย่างเพื่ออธิบายหรือสนับสนุนความคิดเห็น ให้หนักแน่น น่าเชื่อถือ ยกตัวอย่างเช่น ตอนสมิงพระรามเลือกม้า ก็จะได้ยกตัวอย่างการเลือกม้าเทียบการเลือกช้าง เลือกทอง หรือเลือกสตรี ให้เห็นภาพมากขึ้น
- ใช้ภาษาง่าย แต่เปรียบเทียบได้อย่างคมคาย เช่น ” พระเจ้ากรุงจีนยกมาครั้งนี้อุปมาดังฝนตกห่าใหญ่ตกลงน้ำนองท่วมป่าไหลเชี่ยวมาเมื่อวสันตฤดูนั้นหาสิ่งใดจะต้านทานมิได้” หมายถึง กองทัพของพระเจ้ากรุงจีนเป็นกองทัพที่ยิ่งใหญ่ไม่มีใครสามารถต้านทานได้
คุณค่าด้านสังคม
ราชาธิราชเป็นพงศาวดารเก่าแก่ ดังนั้นในเรื่องจะสะท้อนความเชื่อและค่านิยมของคนสมัยก่อนได้อย่างชัดเจน ดังนี้
- ความเชื่อด้านโหราศาสตร์ ก่อนจะทำศึก เพื่อไม่ให้บ้านเมืองต้องแพ้ภัย พระเจ้าแผ่นดินจึงมักจะให้โหรฯทำนายบ้านเมืองและหาฤกษ์งามยามดีเพื่อให้การรบเป็นไปอย่างราบรื่น
- การส่งเครื่องราชบรรณาการ เพื่อให้ได้ในสิ่งที่ต้องการ
- การรักษาสัจจะของกษัตริย์และการปูนบำเหน็จ ในอดีตสัจจะของกษัตริย์ถือเป็นเรื่องสำคัญ เมื่อพูดแล้วจะไม่คืนคำ และเมื่อใครทำประโยชน์ให้กับประเทศชาติหรือทำตามความต้องการให้สำเร็จได้ก็จะปูนบำเหน็จรางวัลให้อย่างดี ดังที่สมิงพระรามได้รับหลังนำศีรษะของกามะนีกลับมาให้พระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง
- ความจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์ เห็นได้ในตอนที่สมิงพระรามแม้จะอาสาไปรบให้กับพระเจ้าฝรั่งมังฆ้อง แต่ไม่ได้ทำไปเพื่อลาภยศ เพราะใจจริงแล้วก็ทำเพื่อกรุงหงสาวดี และยังคงจงรักภักดีต่อพระเจ้าราชาธิราช พระมหากษัตริย์ของตน หากทั้งสองเมืองจะทำฝึกกันก็ขอไม่ช่วยฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
ราชาธิราชไม่เพียงแต่เป็นบทประพันธ์ที่สนุกและน่าติดตาม แต่ยังเป็นเรื่องที่สอดแทรกข้อคิดและให้ความรู้ด้านประวัติศาสตร์อีกด้วย ทีนี้น้อง ๆ พอจะเข้าใจกันแล้วใช่ไหมคะว่าทำไมเรื่องราชาธิราชจึงต้องอยู่ในแบบเรียนภาษาไทยและทำไมพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกถึงทรงให้นำมาแปลและเรียบเรียงใหม่เพื่อคนไทย สำหรับคำอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับตัวบท น้อง ๆ สามารถไปดูได้ที่คลิปการสอนย้อนหลังของครูอุ้ม นอกจากจะสอนเรื่องตัวบทแล้ว ครูอุ้มยังได้แทรกเนื้อหาเพิ่มเติมเกี่ยวกับสมิงพระราม ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อน้อง ๆ มากในการทำข้อสอบ ไปรับชมและรับฟังกันเลยค่ะ
