น้อง ๆ หลายคนคงจะรู้จักวรรณคดีเรื่อง พระอภัยมณี กันอยู่แล้วใช่ไหมคะ เพราะวรรณคดีที่แต่งโดยสุนทรภู่เรื่องนี้ถือว่าเป็นอีกเรื่องหนึ่งที่มีชื่อเสียงมาก ๆ เป็นต้นแบบในการเขียนกลอนและยังถูกไปนำดัดแปลงเป็นละคร ภาพยนตร์ และเพลงอีกมากมาย แต่ทราบไหมคะว่าเรื่องพระอภัยมณีนั้นแท้จริงแล้วมีที่มาอย่างไร ถ้าอยากรู้แล้วเราไปศึกษาเรื่องนี้พร้อม ๆ กันเลยค่ะ

 

พระอภัยมณี ความเป็นมา

 

 

พระอภัยมณีเป็นเรื่องที่สุนทรภู่แต่งขึ้นขณะติดคุกเพราะเมาสุราในสมัยรัชกาลที่ 2 ราว ๆ ปี พ.ศ. 2364-2366 เป็นการแต่งเพื่อหาเลี้ยงชีพ แต่แต่งไปได้ไม่กี่ตอนก็หยุดแต่ง และได้กลับมาแต่งอีกครั้งในสมัยรัชกาลที่ 3 หลังสิ้นรัชกาลของสมเด็จพระพุทธเลิศล้านภาลัย ราว พ.ศ. 2388 ซึ่งเป็นระยะเวลานานกว่า 20 ปี เนื้อหาของพระอภัยมณีเป็นการผสมระหว่างจินตนาการและประสบการณ์ชีวิตของตัวสุนทรภู่เอง มีความยาว 94 เล่มสมุดไทย เมื่อนำมาพิมพ์เป็นหนังสือจะมีความยาวถึง 1,200 หน้าเลยทีเดียว

 

เรื่องย่อ

 

พระอภัยมณีอยู่กินกับนางผีเสื้อสมุทรมาแปดปีมีบุตรด้วยกันชื่อ สินสมุทร หน้าตาเหมือนบิดาแต่ดวงตามีสีแดงและมีพละกำลังเหมือนนางผีเสื้อสมุทร พระอภัยมณีรักบุตรชายมาก นอกจากจะอบรมบ่มนิสัยแล้วยังสอนวิชาต่าง ๆ ให้ทั้งเป่าปี่และเพลงอาวุธ วันหนึ่งนางผีเสื้อสมุทรออกไปหาอาหารนอกถ้ำ ฝ่ายสินสมุทรเมื่อเห็นบิดาหลับและมารดาก็ไม่อยู่จึงเล่นอะไรไปเรื่อยเปื่อย กระทั่งไปปีนหินที่ปิดปากถ้ำเล่นและลองผลักดู ผลปรากฏว่าถ้ำถูกเปิดออก สินสมุทรจึงออกไปเที่ยวเล่นแล้วพบกับนางเงือก เมื่อเห็นว่าประหลาดดีจึงใช้กำลังจับกลับมาที่ถ้ำให้บิดาดู ด้านพระอภัยมณีเมื่อรู้ว่าสินสมุทรมีพละกำลังถึงขนาดเปิดถ้ำได้ก็เกิดความกังวลว่านางผีเสื้อสมุทรจะรู้ ตอนนั้นสินสมุทรก็ได้รู้ความจริงว่าแม่ของตนเป็นยักษ์ ฝ่ายนางเงือกที่ฟังและพูดภาษามนุษย์ได้ก็ร้องขอชีวิตกับสองพ่อลูกให้ไว้ชีวิตตน แล้วจะยอมทำตามทุกอย่างที่ต้องการ พระอภัยมณีจึงขอให้นางเงือกพาตนกับลูกหนีไปจากนางยักษ์ นางเงือกตอบตกลงที่จะพาหนีไปยังเกาะแก้วพิสดารซึ่งมีฤๅษีที่มีเวทมนตร์มาก อยู่ตนหนึ่ง

ด้านผีเสื้อสมุทรหลังจากที่กลับมาก็ฝันร้ายว่ามีเทวดาเหาะมาที่เกาะแล้วเอาค้อนทุบถ้ำพร้อมทั้งควักลูกตานางไป เมื่อตื่นขึ้นมาพระอภัยมณีก็ออกอุบายให้นางไปอยู่ผู้เดียวที่ตีนเขา แล้วอดข้าวอดปลาให้ครบสามวัน นางผีเสื้อสมุทรก็เชื่อแล้วทำตาม เมื่อนางไป พระอภัยมณีกับสินสมุทรก็หนีออกไปจากเกาะตามความช่วยเหลือจากนางเงือก และเมื่อนางผีเสื้อสมุทรกลับมาที่ถ้ำและไม่พบสามีกับลูกก็โกรธและออกตามหา และตามมติด ๆ จนในที่สุดก็ได้พระฤๅษีช่วยไว้

 

ตัวอย่างบทสำคัญในพระอภัยมณี

 

สินสมุทรเปิดปากถ้ำ

 

กล่าวถึงตอนที่ผีเสื้อสมุทรออกจากถ้ำไปหาอาหาร สินสมุทรที่กำลังวิ่งเล่นอยู่ในถ้ำก็สังเกตเห็นหินปิดปากถ้ำอยู่ ด้วยความที่มีพละกำลังมาก เมื่อลองผลักดูก็สามารถเปิดปากถ้ำออกมาได้ ตัวบทนี้มีความสำคัญเพราะเป็นตอนที่สินสมุทรได้ออกไปให้เห็นทะเลข้างนอกเป็นครั้งแรก

 

สินสมุทรจับเงือก

 

 

กล่าวถึงตอนที่สินสมุทรออกมาเที่ยวเล่นแล้วพบกับนางเงือก พอเห็นว่ามลักษณะรูปร่างที่ประหลาดดีจึงใช้กำลังจับนางเหงือกไปในถ้ำเพื่อให้บิดาตนเองดู

 

เงือกให้ปล่อยชีวิตแลกกับการพาหนี

 

 

กล่าวถึงตอนที่นางเงือกถูกสินสมุทรจับมาให้พระอภัยดูในถ้ำ นางเงือกร้องขอชีวิตเพราะกลัวจะถูกสองพ่อลูกฆ่า โดยเสนอว่าจะทำตามที่ต้องการทุกอย่าง ไม่ว่าพระอภัยจะอยากได้อะไร พระอภัยจึงขอให้นางเงือกพาตนกับลูกหนีไปจากนางยักษ์

 

พระอภัยมณีหนีไปเกาะแก้วพิสดาร

 

 

กล่าวถึงตอนที่นางเงือกพาพระอภัยมณีหนีมาเกาะแก้วพิสดารได้สำเร็จ พระอภัยมณีจึงรู้สึกโล่งใจที่กำลังจะหนีจากนางผีเสื้อสมุทรได้สำเร็จ

 

สรุปเนื้อเรื่อง

 

 

จบไปแล้วนะคะสำหรับความเป็นมาและเรื่องย่อของวรรณคดีเรื่อง พระอภัยมณี โดยตอนที่ได้นำมาศึกษาวันนี้ก็คือตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทรนั่นเองค่ะ ถือว่าเป็นตอนที่สำคัญและโดดเด่นมาก ๆ เพราะถือว่าเป็นจุดเริ่มต้นของเรื่องราวอีกมากมายที่จะตามมา และเป็นการปูเรื่องรวมถึงปูมหลังของตัวละครหลักอย่างพระอภัยมณีด้วยค่ะ ส่วนด้านคุณค่าของบทประพันธ์นั้นเราจะศึกษากันในตอนต่อไป สำหรับวันนี้น้อง ๆ คนไหนที่อยากฟังคำอธิบายเพิ่มเติมก็สามารถไปดูคลิปการสอนของครูอุ้มได้ ในคลิปครูอุ้มได้เล่าเรื่องราวของพระอภัยมณีในตอนนี้ได้อย่างละเอียดและสนุกมาก ๆ อีกด้วยค่ะ จะเป็นอย่างไรไปดูพร้อมกันเลย

 

อย่าพลาดการติดตามบทความภาษาไทยจาก nockacademy