มหาชาติชาดก หรือมหาเวสสันดรชาดก เป็นชาดกที่ได้ชื่อว่าเป็น มหาชาติ เพราะเป็นชาติสุดท้ายก่อนจะมาจุติเป็นพระพุทธเจ้า จากบทเรียนที่เคยเรียนรู้กันตอน ม.4 น้อง ๆ คงจะทราบกันดีอยู่แล้วว่ามหาชาตินี้มีด้วยกันทั้งหมด 13 กัณฑ์ โดยเรื่องที่เราจะได้เรียนกันเจาะลึกกันไปอีกในวันนี้ คือ กัณฑ์มัทรี นั่นเองค่ะ ถ้าน้อง ๆ อยากรู้แล้วว่าเป็นอย่างไร ก็ไปเรียนรู้พร้อมกันเลยค่ะ

 

ความเป็นมา

 

 

มหาชาติชาดกเป็นเรื่องราวในอดีตกาลของพระพุทธเจ้าที่เล่าให้กับเหล่าประยูรญาติฟังเมื่อครั้งเสด็จกลับเมืองและได้แสดงอภินิหาร ซึ่งขณะนั้นเกิดฝนโบกขรพรรษ พระองค์จึงเล่าว่าเคยเกิดเหตุการณ์เช่นนี้ขึ้นในอดีตกาล โดยมหาชาติชาดกนี้มีทั้งหมด 13 กัณฑ์ ในประเทศไทยมีการแต่งมากมายหลายสำนวน แต่นักปราชญ์ชาวไทยมีจุดมุ่งหมายเพื่อเป็นประโยชน์แก่การศึกษาและเพื่อให้เทศน์ภายในวันเดียวจบ จึงคัดเลือกสำนวนของมหาชาติที่ดีที่สุดมารวบรวมไว้ โดยมหาเวสสันดร ในตอนกัณฑ์มัทรีนี้ มีผู้แต่งคือ เจ้าพระยาพระคลัง (หน)

 

ลักษณะคำประพันธ์

 

แต่งด้วยคำประพันธ์ร่ายยาว ขึ้นต้นกัณฑ์ด้วย จุณณียบท เป็นคาถาบาลีสั้น ๆ สรุปเนื้อเรื่องของกัณฑ์นั้น ๆ

 

 

มีลักษณะบังคับดังนี้

1. คณะ – ร่ายยาวบทหนึ่งจะมีกี่วรรคก็ได้ ส่วนมากมี 5 วรรคขึ้นไป คำในวรรคหนึ่ง ๆ มีตั้งแต่ 6 – 10 คำ หรือบางทีมากกว่านั้น

2. สัมผัส – ร่ายยาวมีบังคับเฉพาะสัมผัสระหว่างวรรค ให้คำสุดท้ายของวรรคต้นสัมผัสคำใดคำหนึ่งของวรรคต่อ ๆ ไป โดยไม่กำหนดว่าจะต้องเป็นคำใด แต่ไม่ควรให้อยู่ใกล้ชิดกับคำสุดท้าย

3. เอกโทและคำสร้อย – ร่ายยาวไม่มีการบังคับเอกโท และคำสร้อยอย่างร่ายสุภาพ ส่วนมากมีคำสร้อยเมื่อจบตอน เช่น นั้นแล นี้แล เป็นต้น

 

 

เรื่องย่อ มหาชาติชาดก กัณฑ์มัทรี

 

จากการที่ชูชกได้ไปขอกัณหา ชาลีกับพระเวสสันดรแล้วพระองค์ทรงยกให้ เมื่อชูชกพาสองกุมารไปแล้ว พระอินทร์จึงเห็นว่าถ้าพระนางมักทรีกลับมาแต่กลางวันจะตามไปทัน และจะไปขัดการให้ทานของพระเวสสันดร จึงให้เทวดา 3 องค์ แปลงกายเป็น เสือโคร่ง เสือเหลือง และราชสีห์ไปขวางทางไว้ พอพระนางมัทรีกลับมาก็ไม่เจอกับพระกุมารทั้ง 2 จึงไปถามพระเวสสันดร แต่ไม่ได้คำตอบ เนื่องจากพระเวสสันดรเห็นนางกลับมาเหนื่อย ๆ กลัวว่าจะเสียใจจนถึงแก่ชีวิต จึงบ่ายเบี่ยง ทำทีเป็นหึงหวงที่นางกลับช้า หาว่าไปมีชู้อยู่ในป่าและไม่ยอมเจรจากับนางอีกเลย นางมัทรีจึงออกตามหาพระกุมารตลอดทั้งคืนจนถึงรุ่งเช้า ด้วยความอ่อนเพลียจึงสลบไป พระเวสสันดรมาเห็นก็ตกพระทัย คิดว่านางสิ้นใจ จึงเสียใจเป็นอย่างมาก แต่พอได้สติก็ทำให้รู้ว่านางแค่สลบไป จึงยกศีรษะของนางมาวางบนตักแล้วเอาน้ำรดที่หน้าผาก เมื่อพระนางฟื้นก็ถามถึงพระกุมาร พระเวสสันดรจึงบอกความจริง และขอให้ทานช่วยอนุโมทนาทาน

 

สรุปเนื้อเรื่อง

 

อานิสงส์ผู้ที่บูชา มหาชาติชาดก กัณฑ์มัทรี

 

ผู้บูชากัณฑ์มัทรี เกิดในโลกหน้าจะเป็นผู้มั่งคั่งสมบูรณ์ด้วยทรัพย์สมบัติ เป็นผู้มีอายุยืนยาว มีรูปโฉมงดงามกว่าคนทั้งหลาย และจะได้ไปในที่ที่มีแต่ความสุขทุกแห่งหน

 

เรื่องราวของมหาชาติ ในกัณฑ์มัทรีนี้ถือเป็นตอนหนึ่งที่สำคัญของเรื่อง เพราะทำให้ได้เห็นความรักลูกของนางมัทรีและการปล่อยวาง สอดแทรกข้อคิดไว้ในตอนได้อย่างลึกซึ้ง ซึ่งน้อง ๆ จะได้เรียนรู้ข้อคิดรวมไปถึงตัวบทเด่น ๆ ที่น่าสนใจในบทต่อไป แต่สุดท้ายนี้ก็อย่าลืมที่ทบทวนบทเรียนของวันนี้นะคะ โดยน้อง ๆ สามารถรับฟังคลิปการสอนของครูอุ้มไปพลางทำแบบฝึกหัดไปพลางได้เลยค่ะ จะได้มีความเข้าใจเกี่ยวกับเนื้อเรื่องมากขึ้น

 

 

อย่าพลาดการติดตามบทความภาษาไทยจาก nockacademy