สามัคคีคือพลัง เป็นคำกล่าวคุ้นหูที่หลายคนคงจะเคยได้ยินคนพูดให้ฟังอยู่บ่อย ๆ เพราะไม่ว่าเราจะทำสิ่งใดร่วมกับใคร เพื่อให้งานนั้นสำเร็จและเป็นไปอย่างราบรื่น เราก็ต้องอาศัยความสามัคคีของคนในกลุ่มช่วยกันขับเคลื่อนให้ทุกอย่างเดินไปข้างหน้าได้ แต่บางครั้งคนเราก็อาจปล่อยให้อารมณ์มาบดบังจนทำให้แตกความสามัคคีกันอยู่บ่อย ๆ สามัคคีเภทคำฉันท์ เป็นวรรณคดีที่ว่าด้วยผลของการแตกความสามัคคี บทเรียนในวันนี้เราจะพาน้อง ๆ ไปเรียนรู้ตัวบทเด่น ๆ ที่สำคัญ ถอดบทเรียนจากตัวละครและศึกษาคุณค่าที่แฝงอยู่ในเรื่องกันค่ะ ถ้าพร้อมแล้วเราไปเรียนรู้วรรณคดีเรื่องนี้พร้อมกันเลย

 

ตัวบทเด่น ๆ ใน สามัคคีเภทคำฉันท์

 

 

ถอดความ พระเจ้าอชาตศัตรู แห่ง แคว้นมคธต้องการจะยกทัพไปตีแคว้นวัชชีแต่เกิดความลังเล เพราะบรรดากษัตริย์แคว้นวัชชีทั้งหลายนั้นตั้งมั่นในธรรมอันไม่เป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อม ไม่โกรธและไม่แตกร้าวกัน ทำให้การตีเมืองที่มีความสามัคคีหนักแน่นเช่นนี้เป็นไปได้ยาก

 

 

ถอดความ พระเจ้าอชาตศัตรูได้ปรึกษากับวัสสการพราหมณ์ผู้เป็นที่ปรึกษาและอาจารย์เพื่อหาอุบายในการทำศึก วัสสการนั้นฉลาดหลักแหลม คิดอุบายออกมาได้ เมื่อทูลพระเจ้าอชาตศัตรูไปก็ทรงเห็นด้วยและนัดแนะกับวัสสการพราหมณ์ในการทำลายล้างความสามัคคี

 

 

ถอดความ วัสสการพราหมณ์เริ่มออกอุบายเพื่อยุให้เหล่าโอรสแตกคอโดยเริ่มจากการที่เชิญพระกุมารลิจฉวีไปคุยในห้องส่วนตัวด้วยเรื่องที่ไม่ใช่ความลับอะไร อย่างถามว่า ชาวนาจูงโคมาเพื่อเทียบไถใช่หรือไม่ พระกุมารลิจฉวีก็ตอบเออออไปตามอาจารย์ว่าชาวบ้านคงจะทำดังนั้นจริง

 

 

ถอดความ เมื่อพระกุมารลิจฉวีออกมาจากห้องแล้ว พระกุมารองค์อื่นก็เกิดความสงสัยจึงเข้ามาซักถามถึงเรื่องที่คุยกับพระอาจารย์และขอให้บอกตามความจริง พระกุมารลิจฉวีก็ตอบไปตามจริงว่าพระอาจารย์ถามอะไร แต่พระกุมารองค์อื่นไม่เชื่อ ด้วยความที่เชื่อมั่นว่าวัสสการพราหมณ์เป็นผู้ที่เฉลียวฉลาด ไม่มีทางที่จะมาถามคำถามเหลวไหลไร้สาระ เป็นเหตุให้ทะเลาะกัน

 

 

ถอดความ หลังจากที่วัสสการพราหมณ์ใช้อุบายยุให้เหล่าพระกุมารแตกคอกันเองเป็นเหตุให้ลามไปถึงพวกผู้ใหญ่ด้วย เมื่อเห็นว่าตอนนี้แคว้นวัชชีกำลังอ่อนแอ จึงลองตีกลองนัดประชุม แต่ฝ่ายกษัตริย์แคว้นวัชชีไม่อยากไปและรับสั่งในเชิงประชดประชันว่า จะเรียกประชุมทำไม เราไม่ได้เป็นใหญ่ ใจก็ขลาด ไม่กล้าหาญ ผู้ใดเป็นใหญ่ มีความกล้าหาญ พอใจจะไปร่วมประชุมก็เชิญไป

 

คุณค่าที่อยู่ในเรื่อง

 

ด้านวรรณศิลป์

ใช้ฉันทลักษณ์ได้อย่างงดงามเหมาะสม โดยเลือกฉันท์ชนิดต่าง ๆ มาใช้สลับกันตามความเหมาะสมกับเนื้อเรื่อง จึงเกิดความไพเราะสละสลวย มีการใช้โวหารภาพพจน์ต่าง ๆ ทำให้เนื้อเรื่องมีหลากหลายอารมณ์

 

 

ข้อคิดและคติสอนใจ

1. ความสามัคคี

สามัคคีเภทคำฉันท์เป็นเรื่องราวที่สะท้อนให้เห็นถึงโทษของความไม่สามัคคีของคนในสังคมได้อย่างชัดเจน จากเมืองที่เคยเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ปรองดองเป็นปึกแผ่นจนไม่มีศัตรูที่ไหนบุกมาทำลายไปได้ แต่เมื่อเกิดความแตกแยก เชื่อคำยุยง ไม่ยึดตามหลักธรรม ความสามัคคีก็พังทลาย

2. การใช้ปัญญาแก้ปัญหา

การกระทำทุกอย่างต้องเป็นไปอย่างรอบคอบ มีการวางแผน คิดตริตรองเพื่อให้เกิดผลกระทบน้อยที่สุด ดังที่พระเจ้าอชาตศัตรูไม่บุ่มบ่ามทำอะไรตามใจ แต่รู้จักคิด วิเคราะห์เพื่อทำลายจุดแข็งของศัตรูจนในที่สุดก็ทำให้ได้รับชัยชนะ

 

 

ข้อคิดคติธรรมที่แฝงอยู่ในเรื่อง เป็นข้อคิดที่สามารถนำไปปรับใช้ในชีวิตจริงได้ เพื่อให้เราใช้ชีวิตอย่างมีสติ ไม่ปล่อยให้อารมณ์และความขุ่นเคืองนำพาจนเป็นเหตุให้เกิดเสียหาย ชาติจะเจริญก้าวหน้าได้ ก็ต่อเมื่อเรามีสามัคคีกัน รักใคร่กลมเกลียวกันนะคะ สุดท้ายนี้น้อง ๆ สามารถรับชมคลิปครูอุ้มเพื่อเรียนรู้เกี่ยวกับเกร็ดความรู้สนุกๆ เพิ่มเติมและอย่าลืมหมั่นทบทวนบทเรียนเพื่อไม่ให้พลาดเวาทำข้อสอบกันด้วยนะคะ

 

 

 

อย่าพลาดการติดตามบทความภาษาไทยจาก nockacademy